Bezpieczeństwo Dóbr Kultury Narodowej
Realizację Programu "Bezpieczeństwo Dóbr Kultury Narodowej" na terenie woj. podlaskiego rozpoczęto w 2000r. W lipcu tego roku z inicjatywy Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku odbyło się inauguracyjne spotkanie przedstawicieli zainteresowanych podmiotów, w którym oprócz reprezentantów Policji, uczestniczyli przedstawiciele następujących urzędów i instytucji:
Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku,
- Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Białymstoku,
- Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej w Białymstoku,
- Urzędu Celnego w Białymstoku,
- Polskiej Izby Systemów Alarmowych,
- Białostockiej Kurii Metropolitalnej,
- Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Diecezji Białostockiej i Gdańskiej.
Zasadniczym celem tego spotkania było zbliżenie stanowisk, oraz stworzenie platformy ochrony podlaskich dóbr kultury narodowej.
Uczestnicy spotkania zgodnie ocenili, że ówczesny stan zabezpieczenia większości obiektów na terenie województwa podlaskiego, w których przechowywane są dobra kultury narodowej był niedostateczny. Z uwagi na niekorzystne prognozy zagrożenia przestępczością tego rodzaju dóbr uznano, że konieczne jest niezwłoczne podjęcie planowych działań o charakterze profilaktycznym, opartych o szeroką współpracę wszystkich lokalnych, właściwych w tym względzie podmiotów.
W wyniku realizacji wypracowanych wniosków powołano Wojewódzki Zespół Koordynacyjny Programu, którego przewodnictwo objął Pierwszy Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Policji w Białymstoku insp. Roman Popow.
Z uwagi na specyfikę woj. podlaskiego, na terenie którego znakomita większość dóbr kultury zgromadzona jest w obiektach sakralnych, skład Zespołu rozszerzony został o przedstawicieli kościołów różnych wyznań.
W ramach realizacji przyjętych założeń, w każdym powiecie województwa zawiązały się lokalne koalicje tworząc powiatowe zespoły robocze. W ich skład oprócz policjantów, weszły wytypowane osoby, które w poszczególnych instytucjach są merytorycznie odpowiedzialne za przedmiotowe zagadnienie.
Przyjmując wypracowaną w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Białymstoku procedurę czynności oraz zasady i formę ich dokumentowania, powiatowe grupy robocze przystąpiły do dokonywania oglądu i kontroli stanu zabezpieczenia obiektów.
Weryfikacja działań programowych odbywa się podczas cyklicznych posiedzeń Wojewódzkiego Zespołu Koordynacyjnego. Ostatnie spotkanie podsumowujące realizację programu odbyło się 7 grudnia 2004r. w Ośrodku Wypoczynkowym PUSZCZA w Supraślu k. Białegostoku. Udział w nim wzięli przedstawicieli instytucji zainteresowanych poprawą ochrony obiektów muzealnych, sakralnych i innych, w których gromadzone są dobra kultury.
W spotkaniu uczestniczyli:
- mł. insp. mgr Adam Mularz - Komendant Wojewódzki Policji w Białymstoku,
- insp. mgr Roman Popow - Pierwszy Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Policji w Białymstoku,
- przedstawiciele Kurii kościoła rzymsko - katolickiego: Białostockiej, Łomżyńskiej, Ełckiej, Drohiczyńskiej,
- przedstawiciele Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego: Diecezji Białostockiej i Gdańskiej, Diecezji Hajnowskiej, Diecezji Bielskiej,
- Dariusz Stankiewicz - Wojewódzki Konserwator Zabytków w Białymstoku,
- Dariusz Sowulewski - Zastępca Dyrektora Izby Celnej w Białymstoku.
- kom. Władysław Naliwajko - Zastępca Naczelnika Wydziału Prewencji KWP w/m.,
- st. bryg. Włodzimierz Ławniczuk - przedstawiciel Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Białymstoku,
oraz zaproszeni goście:
- Sławomir Kocewiak - Zastępca Dyrektora Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych w Warszawie,
- Mirosław Karpowicz - przedstawiciel Międzynarodowego Centrum ds. Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej i Międzynarodowego Terroryzmu,
którzy przedstawili uczestnikom spotkania występujące "Aktualne trendy i specyfikę zagrożeń dóbr kultury narodowej" oraz "Zagrożenia i kierunki zabezpieczeń w obiektach sakralnych".
Ponadto w spotkaniu uczestniczyli Komendanci Miejscy / Powiatowi Policji woj. podlaskiego oraz przedstawiciele wydziałów: Postępowań Administracyjnych, Kryminalnego, Laboratorium Kryminalistycznego i Prewencji KWP w Białymstoku.
Pan Dariusz Stankiewicz - Wojewódzki Konserwator Zabytków w Białymstoku przedstawił uczestników projektu, którzy szczególnie wyróżnili się podczas prac. Na jego wniosek Minister Kultury wyróżnił wszystkich srebrną Odznaką Za Opiekę Nad Zabytkami.
Spotkanie zakończyło się wspólną fotografią i ekumenicznym spotkaniem opłatkowym.
Efekty pracy zespołów roboczych
Podczas realizacji Programu na terenie woj. podlaskiego spośród wytypowanych 371 obiektów skontrolowano do 31 grudnia 2004r. łącznie 352 , tj. 95 % ogółu obiektów objętych działaniami programowymi. Ponadto wykonano kompletną dokumentację 348 obiektów, a także sfotografowano 10.627 rzeczy będących dobrami kultury narodowej i oznakowano 10.557 przedmiotów.
Ocena przydatności programu "Bezpieczeństwo dóbr kultury narodowej
Ponad czteroletnia realizacja Programu "Bezpieczeństwo dóbr kultury narodowej" przynosi wymierne efekty. O ile w innych regionach kraju utrzymuje się wysoki stopień zagrożenia dóbr kultury narodowej, czego dowodem są liczne, spektakularne przestępstwa, w wyniku których utracono niezwykle cenne dzieła, to w woj. podlaskim w latach 2001-2003r. zanotowano jedynie trzy przypadki kradzieży przedmiotów stanowiących dobra kultury narodowej, a w 2004r. nie zanotowano żadnego takiego zdarzenia.
Potwierdzają to również bardzo pozytywne opinie oraz pełna akceptacja wdrożonych rozwiązań wyrażana zarówno przez Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, jak i przedstawicieli innych środowisk biorących udział w Programie